System AIS do wymiany danych między statkami

Transponder AIS (ang. Automatic Identification System) to urządzenie nadawczo-odbiorcze umożliwiające korzystanie z AIS – systemu zapewniającego wymianę danych pomagających w unikaniu kolizji między statkami, a także identyfikującego statek dla systemów VTS (systemów brzegowych, nadzorujących ruch statków). Transpondery AIS muszą być zainstalowane na:

• statkach pasażerskich, bez względu na ich rozmiar,
• statkach zatrudnionych w żegludze międzynarodowej których pojemność brutto wynosi 300 i więcej,
• statkach niezatrudnionych w żegludze międzynarodowej których pojemność brutto wynosi 500 i więcej.

Transponder AIS przesyła informacje takie jak pozycja statku, dane dotyczące kursu, prędkości i ich zmian, dane dotyczące jednostki, w tym typ i wymiary statku oraz banderę, pod którą płynie, a także informacje o zanurzeniu i docelowym porcie. Nadajnik i odbiornik AIS (transponder) współpracuje z komputerem pokładowym.

Klasy urządzeń AIS

Transponder AIS nadaje informacje o jednostce, na której został zamontowany. Dane te są nadawane z częstotliwością zależną od klasy transpondera i statusu jednostki. Mogą być odczytane przez urządzenia AIS znajdujące się na statkach w odległości nawet kilkudziesięciu mil morskich, a także przez stacje kontroli ruchu. Transponder pełni także funkcje odbiornika AIS. Może być połączony nie tylko z komputerem, ale również z chartploterem, dzięki któremu automatycznie odbiera dane dotyczące pozycji i ruchu innych statków. Dane te są wyświetlane na ekranie systemu nawigacyjnego na mapie, dzięki czemu łatwiej uniknąć kolizji z innymi jednostkami.

Wyróżniamy ich dwie klasy urządzeń AIS:

• Class-A, przeznaczone dla dużych statków komercyjnych (podlegających konwencji SOLAS), nadające dane w odstępach od 2 do 10 sekund, zależnie od prędkości statku,
• Class-B, przeznaczone dla mniejszych statków komercyjnych oraz rekreacyjnych, nadające dane co 30 sekund,
• Class-B (SOTDMA), najnowsza generacja pracująca w technologii klasy A.

Transpondery obu klas odbierają wszystkie typy wiadomości AIS.

Jak działa odbiornik AIS?

Odbiornik AIS to urządzenie, które pracuje w zakresie fal UKF. Ich częstotliwość wynosi 156,025 – 162,025 MHz. Podłącza się je do komputera, który ma za zadanie zbierać dane o funkcjonowaniu i kierunku poruszania się statku. Wśród najważniejszych informacji gromadzonych przez system AIS warto wyróżnić logi, zapisy z żyrokompasu, ruchy statku czy położenie. Technologia umożliwia też wprowadzenie danych ręcznie – to m.in. numer MMSI, port przeznaczenia czy poziom zanurzenia. Informacje te mogą być odczytywane przez transponder AIS innych okrętów znajdujących się niedaleko.

System AIS może działać na odległość kilkunastu mil morskich, choć dokładny dystans zależy od warunków pogodowych. W najlepszym przypadku wynosi on nawet 150 mil. Na zasięg ma wpływ także wysokość, na jakiej zamontowano antenę nadawczo-odbiorczą i sposób rozprzestrzeniania się fal radiowych.